-ABD Güdümünde- Kamu Yönetiminde Verimlilik
-Under U.S. Hegemony- Efficiency in Public Administration
Anahtar Kelimeler:
Verimlilik, Kamu Yönetimi, ABD, Rasyonellik, Performans YönetimiÖzet
Verimlilik, sanayi kapitalizminin üretim ilişkilerini temsil eden kavramlardan biridir. İktisadi üretim ilişkilerinden beslenip farklı birçok toplumsal ilişkide baskın olan rasyonalitenin taşıyıcısıdır. Belirlenen yönetsel amacı gerçekleştirmek ve/veya üretim düzeyine ulaşmak için gerekli olan kaynakları temin etmek ve mümkün olduğunca daha az kaynakla üretim yapmak/hizmet vermek gibi bir içeriğe sahiptir. Her türlü meta ve iş-hizmet üretimine yönelik tüm örgütlenme süreçlerini-unsurlarını kesen bir kavramdır. Karar alma, planlama, personel alma ve çalıştırma, görev tanımları ve işbölümü, işlerin birimlere dağıtımı, işleyişin ve personelin denetimi, muhasebeleştirme ve bütçeleme, eşgüdüm gibi örgütlenme unsurların verimlilik bünyesinde toplandığı görülmektedir. Yeri gelince teknik-apolitik bir kavram, yeri gelince ise kapsayıcı ve kuşatıcı ideolojik nitelikli bir kavramdır.
Bu çalışmada öncelikle verimlilik kavramı farklı sosyal bilim alanlarını kesen bir içerikle tanımlanmaya çalışılacaktır. Bu tanımlamada üretim tarzıyla, kurumlarıyla, iktisadi ve siyasi değerleriyle ön plana çıkan Amerika örneğine ayrı bir parantez açılacaktır. Kentsel gelişimi, şirketler eliyle üretim kültürü, demokrasi anlayışı ve özel sektör ile kamu yönetimindeki hakim işletmecilik bakış açısıyla ABD, verimliliği bağrından çıkarıp dünyaya armağan etmiştir. Amerikan birikiminin yönlendiriciliğinde toplumsal, düşünsel ve yazınsal anlamda verimliliğin serencamı sergilenerek ve analiz edilerek çalışma sonlanacaktır.
Referanslar
Akal, Zühal (1992), İşletmelerde Performans Ölçüm ve Denetimi, (Ankara: Milli Prodüktivite Merkezi).
Akbulut, Örsan Ö. (2005), Siyaset ve Yönetim İlişkisi: Kuramsal ve Eleştirel Bir Yaklaşım, (Ankara: TODAİE).
Andrews, Rhys ve Tom Entwistle (2013), “Four Faces of Public Service Efficiency”, Public Management Review, 15 (2), s. 246-264.
Ayman Güler, Birgül (2003), “Yönetişim: Tüm İktidar Sermayeye”, Praksis, 9, s. 93-116.
Barnard, Chester I. (1953), The Functions of the Executive, (Cambridge, MA: Harvard University Press).
Baş, İ. Melih ve Ayhan Artar (1990), İşletmelerde Verimlilik Denetimi, (Ankara: Milli Prodüktivite Merkezi).
Batırel, Ömer Faruk (1973), “Kamu Kesiminde Etkinlik ve Maliyet-Fayda Analizi”, İktisadi ve Ticari İlimler Dergisi (İİTA), S. 2, s. 116.
Braverman, Harry (2008), Emek ve Tekelci Sermaye: Yirminci Yüzyılda Çalışmanın Değersizleştirilmesi, (Çev.) Çiğdem Çidamlı, (İstanbul: Kalkedon).
Britannica Academic, Encyclopædia Britannica, 01.04.2013.
Caiden, Gerald E. (1984), “In Search of an Apolitical Science of American Public Administration”, Politics and Administration: Woodrow Wilson and American Public Administration, J. Rabin ve J. S. Bowman (Ed.), (New York: Marcel Dekker), s. 51-76.
Caldwell, Charles M. (2000), Performance Management, (USA: American Management Association).
Caldwell, Lynton K. (1976), “Novus Ordo Seclorum: The Heritage of American Public Administration”, Public Administration Review, 36 (5), s. 476-488.
Dahl, Robert A. (1947), “The Science of Public Administration: Three Problems”, Public Administration Review, 7 (1), s. 1-11.
Dahl, Robert A. (1956), A Preface to Democratic Theory, (Chicago: University of Chicago Press).
Davis, Charles R. (1996), Organization Theories and Public Administration, (USA: Praeger Publishers, Westpor).
Denhardt, Janet V. ve Robert B. Denhardt (2003), The New Public Service: Serving, Not Steering, (New York: M. E. Sharpe, Inc.).
Denhardt, Robert B. (1984), Theories of Public Organization, (California: Brooks/Cole Publishing Company).
Dimock, Marshall E. (1937), “The Study of Administration”, The American Political Science Review, 31 (1), s. 28-40.
Dunsire, Andrew (1973), Administration: The Word and the Science, (New York: John Wiley & Sons).
Fayol, Henri (1937), “The Administrative Theory in the State”, Papers on the Science of Administration, Luther Gulick ve Lyndall Urwick (Ed.), (New York: Institute of Public Administration), s. 99-114.
Fry, Brian R. (1998), Mastering Public Administration: From Max Weber to Dwight Waldo, (New York: Chatham House Publishers).
Green, Richardt T. (2002), “Alexander Hamilton: Founder of the American Public Administration”, Administration & Society, 34 (5), s. 541-562.
Gulick, Luther (1937), “Notes on the Theory of Organization with Special Reference to Government in the United States”, Papers on the Science of Administration, Luther Gulick ve Lyndall Urwick (Ed.), (New York: Institute of Public Administration), s. 1-46.
Gulick, Luther (1937), “Science, Values, and Public Administration”, Papers on the Science of Administration, Luther Gulick ve Lyndall Urwick (Ed.), (New York: Institute of Public Administration), s. 189-195.
Güzelsarı, Selime (2004), “Kamu Yönetimi Disiplininde Yeni Kamu İşletmeciliği ve Yönetişim Yaklaşımları”, Ankara Üniversitesi SBF Tartışma Metinleri.
Haber, Samuel (1964), Efficiency and Uplift: Scientific Management in the Progressive Era 1890-1920, (Chicago: The University of Chicago Press).
Hart, David K. ve William G. Scott (1982), “The Philosophy of American Management”, Southern Review of Public Administration, 6 (2), s. 240-252.
Hobsbawm, Eric J. (1992), The Age of Capital: 1848-1875, (UK: Abacus).
Hood, Christopher (1991), “A Public Management for All Seasons?”, Public Administration, 69 (1), s. 3-19.
Kagioglou, Michail, Rachel Cooper ve Ghassan Aouad (2001), “Performance Management in Construction: A Conceptual Framework”, Construction Management and Economics, 19 (1), s. 85-95.
Karl, Barry D. (1976), “Public Administration and American History: A Century of Professionalism”, Public Administration Review, 36 (5), s. 489-504.
Kooiman, Jan (1993), Modern Governance: New Government-Society Interactions, (London: SAGE).
Lenin, Vladimir İlyiç (2022), Devlet ve Devrim, Çev. M. Halim Spatar ve Celal Üster, (İstanbul: Yordam Kitap).
Longman Language Activator (1997), (UK: Longman Group, 7th. Ed.).
Lynn Jr., Laurence E. (2009), “Public Managemet: A Concise History of The Field”, The Oxford Handbook of Public Management, Ewan Ferlie, Laurence E. Lynn, Jr. ve Christopher Pollitt (Ed.), (Oxford University Press), s. 27-50.
Osborne, David ve Ted A. Gaebler (1992), Reinventing Government: How the Entrepreneurial Spirit is Transforming the Public Sector, (New York: Addison-Wesley).
Ömürgönülşen, Uğur ve Ozan Zengin (2019), “Amerika Birleşik Devletleri’nde Kamu Yönetimi”, Kamu Yönetimi Ülke İncelemeleri, (Yay. Haz.) Koray Karasu, (Ankara: İmge Kitabevi), s. 349-435.
Öney, Erden (1968), Verimlilik Kavramları ve Ölçülmesi, (Ankara: A.Ü. SBF Yay. No. 265).
Övgün, Barış, İpek Özkal Sayan ve Ozan Zengin (2018), “Türk Kamu Yönetiminde Performans Denetimi ve Değerlendirmesi Mümkün mü?”, Namık Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Metinleri, S. 2, s. 74-92.
Pollitt, Christopher ve Geert Bouckaert (2004), Public Management Reform: A Comparative Analysis, (New York: Oxford University Press).
Propenko, Joseph (2005), Verimlilik Yönetimi, (Çev.) Olcay Baykal, Nevda Atalay ve Erdemir Fidan, (Ankara: Milli Prodüktivite Merkezi).
Raadschelders, Jos C.N. (2000), “Administrative History of the United States: Development and State of the Art”, Administration & Society, 32 (5), s. 499-528.
Shafritz, Jay M. ve E. W. Russell (2005), Introducing Public Administration, (New York: Pearson Longman, 4th Ed.).
Simon, Herbert A. (1946), “The Provebs of Administration”, Public Administration Review, 6 (1), s. 53-67.
Simon, Herbert A. (1947), “A Comment on ‘The Science of Public Administration’”, Public Administration Review, 7 (3), s. 200-203.
Simon, Herbert A. (1955), Administrative Behavior: A Study of Decision-Making Processes in Administrative Organizations, (New York: MacMillan).
Simon, Herbert A. ve Donald W. Smithburg (1968), Victor A. Thompson, Kamu Yönetimi, (Çev.) Cemal Mıhçıoğlu, (Ankara: TODAİE).
Suiçmez, Halit (2002), “Verimlilik ve Etkinlik Terimleri”, Mülkiye, 26 (234), s. 169-183.
Şener, Hasan Engin (2013), “Taylorizm ve Piyasa Bağlamında Kapitalist Yönetim Tekniklerinin Evrenselliği ve Nesnelliği”, Amme İdaresi Dergisi, 46 (4), s. 93-106.
Taylor, Frederick W. (1913), The Principles of Scientific Management, (New York: Harper & Borthers Publishers).
Üstüner, Yılmaz (2000), “Kamu Yönetimi Kuramı ve Kamu İşletmeciliği Okulu”, Amme İdaresi Dergisi, 33 (3), s. 15-31.
Waldo, Dwight (1948), The Administrative State: A Study of the Political Theory of American Public Administration, (New York: The Ronald Press Company).
Waldo, Dwight (1953), Ideas and Issues in Public Administration, (New York: Mcgraw-Hill).
Weber, Max (1978), Economy and Society, (Ed.) Guenther Roth ve Claus Wittich, (Berkeley: University of California Press).
Weber, Max (1997), Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu, Çev. Zeynep Aruoba, (İstanbul: Hil Yayınları).
Weber, Max (2012), Ekonomi ve Toplum I. ve II. Kitap, (İstanbul: Yarın Yayınları).
White, Leonard D., Introduction to the Study of Public Administration, (New York: The Macmillan Co.).
White, Richard D. (1999), “More Than Analytical Tool: Examining the Ideological Role of Efficiency”, Public Productivity & Management Review, 23 (1), s. 8-23.
Wilson, Woodrow (1901), “Democracy and Efficiency”, Atlantic Monthly, s. 289-299.
Wilson, Woodrow (1887), “The Study of Administration”, Political Science Quarterly, 2 (2) s. 197-222.
Zengin, Ozan (2011), Verimlilik: Kuramsal Bir Çözümleme ve Kamu Yönetimi Disiplini, Yayımlanmamış Doktora Tezi, (Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
www.etymonline.com
www.thefreedictionary.com
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 KAMU Hukuk ve Yönetim
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
