Uluslararası Hegemonya Aracı Olarak Türkiye Maarif Vakfı

The Turkish Maarif Foundation as an Instrument of International Hegemony

Özet

Sovyetler Birliği ve Doğu Blokunun dağılması ve ABD hegemonyasının gerilemesiyle dünya çok kutupluluğu doğru evrilmeye başladı. Türkiye yönetici sınıfı bunu Cumhuriyet’in kuruluş ilkesi olan “yurtta sulh cihanda sulh” politikasının sonu ilan etti ve uluslararası hegemonya arayışına girdi. Bu arayışın mekanlarından biri de Afrika’dır. 2000’li yıllarda uygulamaya geçirilen Afrika açılımı Türkiye yönetici eliti ve bazı akademisyenlerin diliyle “sert güç” olarak tanımlanan askeri müdahale ve anlaşmalar yanında ideolojik faaliyet yürütecek “yumuşak güç” araçlarını da gerektirmekteydi. Yumuşak ve sert güç kavramları ABD’li neoliberal siyasetbilimci ve politikacı Joseph Samuel Nye tarafından 1990’larda geliştirilmiştir. Nye’nin yaklaşımı aslında 20. yüzyılın başlarında Gramsci tarafından geliştirilen hegemonya kuramındaki “zor” ve “rıza” araçlarını hatırlatmaktadır. Türkiye Maarif Vakfı “yumuşak güç” uygulamak üzere kurulmuş ve Fetullah Gülen (FETÖ) okullarını devralarak faaliyetine başlamıştır. Vakfın kuruluş dönemi tartışmaları, web sitesinde yer alan bilgi ve açıklamalar, faaliyet raporları ve çeşitli web siteleri ile gazetelerde yer alan vakıf haberleri incelenerek TMV’nin etkinliği ortaya koymaya çalışılmıştır. Afrika özelinde Türkiye’nin yumuşak ve sert güç uygulamalarının ekonomik sonuçları irdelenmiştir. Ayrıca, ekonomik ve askeri bağımlılık koşullarında özerk bir dış politika uygulamanın güçlüğüne dikkat çekilmiştir.