Hukuktan Kant’ı Kovmak: Metafizik Hukuk Anlayışının Eleştirisi
Expelling Kant from Law: Criticism of the Metaphysical Conception of Law
Anahtar Kelimeler:
Kant, Hukuk, Norm, Metafizik, DiyalektikÖzet
Metafizik kavranışına göre hukuk, olması gereken davranışı gösteren ve ihlal edilebilir a priori normlardan oluşur. Hukukun işleyişinde nedensellik değil ereksellik, zorunluluk değil özgürlük vardır. Tüm bu nedenlerle hukukun bilgisi doğa bilimlerinden farklı olarak nesnel değil, normatif niteliktedir. Metafizik hukuk kavranışının temel savları Kant’ın ahlak ve hukuk felsefesine dayanır. Bilimin gelişmesiyle insanın doğanın parçası ve doğa yasalarına bağlı olduğu görüldüğünde ahlak ve hukukta sorumluluk yüklenen öznenin nedensel yasalardan kurtarılması gerekmiştir. Kant, fenomen dünyası (görüngü dünyası) ile numen dünyası (özdünya) yaratarak bu soruna çözüm bulmuştur. Özdünyanın özinsanı (homo noumenon) nedensellik yasalarına bağlı değildir, amaçlarını gerçekleştirmekte özgürdür. Özdünya, fizik dünyanın ötesindedir, metafiziktir. Hukukçular, toplumsal yaşamın hukuksal kurgusunun kuramını Kant metafiziğini kullanarak oluşturmuşlarsa da Kant’ın iki dünyalı metafiziği hukukun varoluşunu açıklayamaz. Hukukbilimi, siyasal zor ile dayatılan özgül toplumsal ilişki biçimlerini, hukuku inceler. Hukuk, bilim değildir, toplumsal etkinliktir. Hukuk, normatif bir toplumsal etkinlik değildir, toplumsal ilişkilerin, özellikle mübadele ilişkilerinin devletçe tanınmış biçimidir. Hukuk çekişmeden doğar, hukukun ihlali geliştirici çelişkidir. Hukuk, biçimi ve taşıdığı içeriğiyle değişmez ve gelişmez değildir. Bunun bilgisini üretecek yöntemin, gelişme ve değişmeyi kavrayacak araçlara sahip olması gerekir. Hukukun bilgisi üretilirken maddi gerçeklik (canlı ve cansız varlıklar, yaşam), değer yargıları ve hukuk (biçimler ve kurallar) arasında sürekli akışlı çalışma yapılmalı, varılan her sonuç aşılmak üzere sabitlenmelidir.
Referanslar
Alison, Henry E. (1990), Kant’s Theory of Freedom, (New York: Cambridge University Press).
Booth, William James (1993), “The Limits of Autonomy: Karl Marx's Kant Critique”, Beiner, Ronald ve William James Booth (Der.), Kant and Political Philosophy: The Contemporary Legacy, (New Haven & London : Yale University Press): 245-275.
Bowell, Tracy ve Gary Kemp (2018), Eleştirel Düşünme Kılavuzu, (Çev. Bilge Tanrıseven), (Ankara: Tübitak Popüler Bilim Kitapları).
Byrd, B. Sharon ve Joachim Hruschka (2010), Kant’s Doctrine of Right: A Commentary, (New York: Cambridge University Press).
Byrd, B. Sharon ve Joachim Hruschka (2016), “Introduction”, Byrd, B. Sharon ve Joachim Hruschka (Der.), Kant and Law, (London & New York: Routledge)
Colomer, José Luis (2015), “Kant’s Theory of Law and the Principle of Freedom”, Merle, Jean-Christophe ve Alexandre T. G. Trivisonno, Kant’s Theory of Law, (Stuttgart: Franz Steiner Verlag): 21-35.
Çüçen, A. Kadir (2004), Klasik Mantık, (Bursa: Asa Kitabevi).
Dabin, Jean (1969), Théorie general du Droit, (Paris: Dalloz).
Engels, Friedrich (2008), Ütopik Sosyalizm ve Bilimsel Sosyalizm, (Çev. Öner Ünalan), (Ankara: Sol Yayınları).
Gözler, Kemal (1999), Anayasa Hukukunun Metedolojisi, (Bursa: Ekin Kitabevi Yayınları).
Gözler, Kemal (2014), “Sulh Ceza Hâkimlikleri Ve Tabiî Hâkim İlkesi, ‘Sahur Operasyonu’ Hakkında Bir Açıklama”, Güncel Hukuk, Ekim, s.46-49.
Güriz, Adnan (1999), Hukuk Felsefesi, (Ankara: İmaj Yayınları).
Hançerlioğlu, Orhan (1987), Düşünce Tarihi, (İstanbul : Remzi Kitabevi)
Hirş, Ernest (1996), Hukuk Felsefesi ve Hukuk Sosyolojisi Dersleri, (Güncel Dile Uyarlayan: Selçuk Baran Veziroğlu), (Ankara: Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü).
Hruschka, Joachim (2016), “Kant and Human Dignity”, Byrd, B. Sharon ve Joachim Hruschka (Der.), Kant and Law, (London & New York: Routledge): 69-84.
Kant, Immanuel (1887), The Philosophy Of Law, an Exposition of the Fundamental Principles of Jurisprudence as The Science of Right, (Çev. W. Hastie), (Edinburgh: T. & T. Clark).
Kant, Immanuel (2002), Ahlâk Metafiziğinin Temellendirilmesi, (Çev. İoanna Kuçuradi), (Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu).
Karahanoğulları, Onur (2023), “Diyalektik Hukukbilimi Notları”, Marksizm ve Hukuk: Diyalektik Hukuk Bilimi, (İstanbul: Yordam Yayınları).
Kolakowski, Leszek (1978), Main Currents of Marxism, Vol.3: Breakdown, (New York: Oxford University Press).
Marx, Karl ve Friedrich Engels (2013), Alman İdeolojisi, (Çev. Ok, Tonguç ve Olcay Geridönmez), (İstanbul: Evrensel Basım Yayım).
Marx, Karl ve Friedrich Engels (1995), Din Üzerine, (Çev. Kaya Güvenç), (Ankara : Sol Yayınları).
Marx, Karl (1842), "The Philosophical Manifesto of the Historical School of Law", Rheiniche Zeitung, 221.
Miaille, Michel (1976), Une introduction critique au droit, (Paris: François Maspero).
Özlem, Doğan (2007), Mantık, (İstanbul: İnkılap).
Pina, Sadrina (2014), “Kelsen et l’École viennoise de théorie du droit”, Revue historique de droit français et étranger, Janvier-Mars, 92 (1), s.131-138
Pogge, Thomas W. (2016), “Kant’s Theory Of Justice”, Byrd, B. Sharon ve Joachim Hruschka (Der.), Kant and Law, (London & New York: Routledge): 41-68.
Poulantzas, Nicos (1965), Nature des choses et droit, (Paris: LGDJ).
Ripstein, Arthur (2009), Force and freedom: Kant’s legal and political philosophy, (London: Harvard University Press).
Schönecker, Dieter (2009), “The Transition from Common Rational Moral”, Ameriks, Karl ve Otfried Höffe (Der.), Kant’s Moral and Legal Philosophy, (New York: Cambridge University Press): s. 93-122.
Serozan, Rona (2015), Hukukta Yöntem, (İstanbul: Vedat Kitapçılık).
Siep, Ludwig (2009), “What Is the Purpose of a Metaphysics of Morals? Some Observations on the Preface to the Groundwork of the Metaphysics of Morals”, Ameriks, Karl ve Otfried Höffe (Der.), Kant’s Moral and Legal Philosophy, (New York: Cambridge University Press): 77-92.
Stein, Peter (2000), Roman Law in European History, (New York: Cambridge University Press).
Stone, Martin J. (2017), “Kant’s Apparent Positivism”, Kisilevsky, Sari ve Martin J. Stone, Freedom and Force: Essays on Kant’s Legal Philosophy, (Oxford and Portland, Oregon: Hart Publishing): 165-182.
Tahiroğlu, Bülent ve Belgin Erdoğmuş (2014), Roma Hukuku Dersleri, (İstanbul: Der Yayınları).
Trivisonno, Alexandre T. G. (2015), “Kant’s Republicanism”, Merle, Jean-Christophe ve Alexandre T. G. Trivisonno (Der.), Kant’s Theory of Law, (Stuttgart: Franz Steiner Verlag): 119-138.
Troper, Michel (2003), Hukuk Felsefesi, (Çev. Işık Ergüden), (Ankara: Dost Kitabevi Yayınları).
Uleman, Jennifer K. (2010), An Introduction to Kant’s Moral Philosophy, (New York: Cambridge University Press).
Ural, Şafak (1995), Temel Mantık, (İstanbul : Çantay Kitabevi).
Viala, Alexandre (2011), “Le positivisme juridique: Kelsen et l’héritage kantien”, Revue interdisciplinaire d'études juridiques, 2 (67), s. 95-117.
Wacks, Raymond (2009), Understanding Jurisprudence, An Introduction to Legal Theory, (New York: Oxford University Press).
Waldron, Jeremy (1996), “Kant’s Legal Positivism,” Harvard Law Review, 109 (7), s. 1535-1566.
Weinrib, Ernest J. (2016), “Law as a Kantian Idea of Reason”, Byrd, B. Sharon ve Joachim Hruschka (Der.), Kant and Law, (London & New York: Routledge): 3-40.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Onur Karahanoğulları
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
